Kako bi nastavnici školsko učenje učinili bržim i zanimljivijim potrebno je da poznaju i primjenjuju principe i psihološke zakonitosti učenja, pamćenja, motivacije, kao i uticaja društvenog okruženja. Preporuke koje se iz toga izvode su sljedeće:
Za učenike:
- Bolje je učiti iz više puta nego odjednom (,,Ponavljanje je majka znanja”);
- Bolje je učiti dio po dio nego sve odjednom – za vrijeme jednako provedeno u učenju, materijal će biti bolje naučen ako se vrijeme rasporedi: prvo upoznati cjelinu, zatim učiti djelove i na kraju ih povezati u cjelinu;
- Povezivanje sa prethodnim znanjem – ono što se uči treba osmišljavati povezivanjem sa onim što je ranije naučeno ili što je poznato iz života;
- Treba praviti pregled osnovnih ideja (mape/šeme);
- Reprodukciju treba podsticati pozivanjem na specifični kontekst pamćenja (upotrebom istog podsjetnika, dijagrama ili mape, fotografije istorijske ličnosti i sl.);
- Prilikom učenja treba postavljati pitanja: ,,Kako se to odnosi na mene ili meni blisku osobu?” ili se prisjetiti događaja iz života koji su u vezi s datim materijalom – ako je nešto za učenika bitno više će se truditi oko učenja;
Za nastavnike:
- Primjerima ilustrovati kada i zašto znanje može biti korisno u budućnosti;
- Priče se bolje pamte od činjenica (treba da budu u vezi sa principom koji se objašnjava);
- Aktivna manipulacija je bolji metod učenja od pasivnog gledanja demonstracije (odigravanje radnji, eksperimenti i sl.);
- Vršnjačko učenje nadgledano od strane nastavnika može biti konstruktivno i efikasno.
Odgovornost da se učenje učini bržim i zanimljivijim je prvenstveno na nastavnicima koji učenike treba da nauče tehnikama učenja (,,Učenje učenja”). Zatim da planiraju nastavni proces tako da on bude podsticajan za učenje, kao i da izgrade pozitivan odnos sa učenicima i okruženjem koje stimulativno djeluje na motivaciju za učenje.
Uloga humora u nastavnom procesu – Iako se obrazovanje tradicionalno smatra ozbiljnom i zvaničnom obavezom, obrazovni trendovi u posljednjih nekoliko decenija su okrenuti stvaranju opuštenije sredine za učenje s naglaskom da se „učenje učini što zanimljivijim“. Postoji veća vjerovatnoća da će učenici biti motivisani da uče i zapamte informacije ako su srećni i zabavljaju se, nego ako se osjećaju tjeskobno. Savjeti kako učenje učiniti zanimljivijim su sljedeći:
- Biti dobro raspoložen – čas započeti neusiljeno i lako, s osmijehom na licu;
- Ponašati se spontano – relaksirana kontrola discipline i smanjenje rutinskog pristupa nastavnom procesu;
- Pozitivan odnos učenika i nastavnika relaksira i ublažava stres, tenziju i anksioznost, razvija interesantne, podržavajuće i odgovorne atmosfere u kojoj učenici uče;
- Započeti čas nekom ključnom idejom ili duhovitom opaskom koja je u funkcionalnom odnosu s aktuelnom nastavnom jedinicom;
- Povezivati gradivo sa svakodnevnim životom učenika – poznavati učenika, razvojne okolnosti (npr. muziku koju preferiraju, događaje iz njihovog života);
- Planirati predavanje u kratkim segmentima – duga predavanja prekidati pauzama u kojima bi nastavnici ispričali nešto duhovito, a čime se postiže odmor i podiže pažnja;
- Tražiti od učenika da ispričaju šalu ili anegdotu – ne samo nastavnici, već i učenici treba da učestvuju u osmišljavanju i realizaciji duhovitih situacija.
Vrednovanje znanja u funkciji efikasnijeg učenja – ,,Znanje o sopstvenom znanju” je korisno za usmjeravanje procesa učenja. Efekat testiranja može se objasniti činjenicom da prisjećati se gradiva uz napor doprinosi pamćenju više nego prepoznavanje koje se događa u toku obnavljanja gradiva iz knjige ili uz pomoć nastavnika. Nastavnik treba da bude otvoren i fleksibilan u korišćenju različitih postupaka provjere znanja. Neki od njih su: kratki kvizovi, pisanje sižea, ispitivanje s otvorenom knjigom, učenici testiraju sami sebe ili međusobno (takođe samostalno izrađuju testove), ispravka nakon testa uz objašnjenje na mjestima gdje su pogriješili s naglaskom na moguće razloge grešaka, nakon čega slijedi test koji se ocjenjuje. Utvrđeno je i da izrada testa doprinosi pamćenju više nego ponovno učenje. Testovi donose bolje rezultate kada nose manji broj bodova u odnosu na ukupnu ocjenu na klasifikacionom periodu. Kada se greške u razumijevanju gradiva predstave kao očekivan dio učenja ne podrivaju samopouzdanje učenika.
Dijana Janković